Uitslag Van Helsdingenprijs 2018

De Van Helsdingenprijs - genoemd naar de oprichter van de Stichting Psychiatrie en Filosofie, wijlen dr. René van Helsdingen - kennen wij toe aan het beste werk op het grensgebied van psychiatrie en filosofie. Voor meer info, zie hier.


Wij schenken ditmaal de hoofdprijs van 10.000 euro aan Ben Schomakers, vanwege zijn boek 'Het begin van de melancholie. Over verdriet, verlangen en werkelijkheid´.

Een aanmoedigingsprijs van 2.500 euro schenken wij aan Jasper Feyaerts vanwege zijn proefschrift 'Subjectivity in Psychoanalysis, Phenomenology and Cognitive Neuroscience. A Conceptual Study.'

Deze prijzen zijn uitgereikt tijdens het Waanzin Festival op zaterdag 28 september 2019. Ben Schomakers en Jasper Feyaerts hielden een lezing over hun werk. Onze voordracht en oordeel over de twee winnaars vindt u hier.

Ben Schomakers

Ben Schomakers geeft in zijn boek (zie hier voor meer praktische info) een gedetailleerde analyse van de vele manieren waarop verdriet werkt. Hij laat zien hoe men in verdriet gevangen kan raken, wat de uitwegen kunnen zijn, maar ook wat de dwaalwegen en gevaren kunnen zijn wanneer men bevangen is van verdriet. Hij bespreekt het stille, collectieve verdriet dat maar geen uitweg kan vinden en als een rode draad door de levens van families, naties en de wereld loopt. Ook schenkt Schomakers kritische aandacht aan de wisselwerking tussen verdriet van anderen, eigen verdriet, oprecht en onoprecht verdriet, verdriet dat iets anders verhult, en verdriet dat juist onthullend is.
In een filosofisch doordachte taal laat de auteur zien hoe verdriet grenst aan melancholie en depressie. Verdriet is verweven met wat de auteur een “verlangen naar werkelijkheid’ noemt en een “oorspronkelijk zelf”. Verdriet kan diep zitten, en oppervlakkig verdrietmanagement door hulpverleners of goedbedoelende betrokkenen doet vaak meer kwaad dan goed. Na lezing van dit boek zal geen therapeut nog langer kunnen denken dat met een CGT-benadering verdriet voorgoed kan worden weggetraind, of met een medicinale behandeling verdriet kan worden gescheiden van het leven zelf.
Vanwege dit pleidooi voor nuance, diepgang en kritiek, in het hart van de psychiatrie en filosofie, heeft de jury van de Van Helsdingenprijsvraag dit werk voor de hoofdprijs van de Van Helsdingenprijsvraag voorgedragen.

Jasper Feyaerts

Freud zei dat “het psychische in werkelijkheid niet zo hoeft te zijn als het ons toeschijnt”, waarmee hij impliciet verwees naar de kloof tussen het eerste-persoons en het derde-persoonsperspectief, tussen de fenomenologie en de neurocognitiewetenschappen; tussen subjectiviteit en objectiviteit.
Voor de psychoanalyse is deze spanning tussen de analyse (en observatie) van een ervaring en de verwoording (en expressie) van een ervaring van essentieel belang. Toch heeft de psychoanalyse de laatste decennia slechts een bescheiden rol gespeeld bij de theorievorming over de vraag naar wat subjectiviteit – subjectieve kennis, ervaring en taal – en de psychische realiteit nu eigenlijk zijn.
In zes deelstudies werkt Jasper Feyaerts deze vraag naar subjectiviteit verder uit. Telkens plaatst hij filosofen - zoals Wittgenstein, Merleau-Ponty, Husserl en Dennett naast en tegenover elkaar, ontleedt hun standpunten, hun vooronderstellingen en confronteert hen met elkaar. In een nauwgezet betoog laat hij zien hoe de theoretische patstelling tussen eigen ervaring versus de observatie door de ander kan worden doorbroken wanneer we het psychoanalytische en filosofische werk van Lacan in dialoog brengen met dergelijke auteurs.
Jasper Feyaerts (zie ook hier) brengt in zijn proefschrift op unieke wijze de tradities van fenomenologie, cognitiewetenschappen en psychoanalyse bij elkaar, en ontwart én doorsnijdt vele netelige verknopingen op dit terrein. Dit proefschrift breekt op theoretisch-filosofisch hoog niveau de discussie op dit terrein open. Bovendien is zijn werk relevant voor de praktijk in de ggz, omdat – met name bij schizofrenie – zich vaak de vraag laat stellen wie er nu eigenlijk gelegitimeerd is om waarheid te spreken over ‘wat er aan de hand is’.
Om de auteur te stimuleren verder te gaan op dit terrein schenken wij hem dan ook graag een aanmoedigingsprijs.


Ingezonden werken

Annemarie Kohne

Ben Schomakers
Bernice Brijan

Bert van den Bergh

Christa Anbeek

Eddo Rats

Eduard Locher
Fabian Snijders
Floor Cuijpers
Frans Depestele
Gaston Franssen en Stefan van Geelen
Jasper Feyaerts

Jennifer Kanary
Marc Calmeyn
Matthe Scholten

Menno Oosterhoff
Michele Bijlefeld
Nicole des Bouvrie
Paul Bastiaans
Paul Moyaert
Peter Prudon
Rob Sips
Ronald Jonker
Rong Zwemmer
Roosje van der Kamp

Sandra Meeuwsen
Sandra van der Salm
Simona Karbouniaris
Steve A. Velleman
Tine Molendijk

Toske Andreoli

Truus van der Kaaij

The Relationalist Turn in Understanding Mental Disorders: From Essentialism to Embracing Dynamic and Complex Relations
Het begin van de melancholie. Over verdriet, verlangen en werkelijkheid
Persoonlijke groei door zingeving en herstel van het levensverhaal
Gestolen stoornis. Een cultuurfilosofische duiding van de 'depressie-epidemie'
Voor Joseph en zijn broer
Ervaringsdeskundige als antropoloog
Primal Sympathy
Synchroniciteit en Psychose
Self-Rule in Sick Selves
Een procestheorie van somatisch ziek zijn
De taal der ziekte. Literaire perspectieven op geneeskunde, psychosomatiek en psychiatrie
Subjectivity in Psychoanalysis, Phenomenology and Cognitive Neuroscience: A Conceptual Study
Labyrinth Psychotica - Simulating Psychotic Phenomena
Ik-densiteit, zeven lessen in nederigheid
Equality in the informed consent process: Competence to consent, substitute decision-making, and discrimination of persons with mental disabilities 
Vals Alarm
Waanzin ontmaskerd
Diagnose van de moderne filosoof
Fenomenabel / Tankatoenko
Schizofrenie. Een filosofisch essay over waanzin
De koorddanser van het bestaan
Psychosestukken
Non-duale therapie
Meaning in Life in Incoherent Life Stories
A Modern Disease: A Philosophical Inquiry into Kierkegaard’s Concept of Depression and the Age of Reflection
Sport en seks
Perspectives on functional and hyperkinetic movement disorders
Van levenservaring naar ervaringsdeskundigheid
De maakschappij en het ego
Toward an interdisciplinary conceptualization of moral injury: From unequivocal guilt and anger to moral conflict and disorientation'
De mooiste tijd van je leven? Over studeren en functioneren aan de merictocratische universiteit
Intensiteit en persoonlijkheidsontwikkeling in de 21ste eeuw

Samenstelling jury Van Helsdingenprijsvraag 2018

  • Dr. Hans Alma, psycholoog en godsdienstwetenschapper, Antwerpen.
  • Dr. Zeno van Duppen, psychiater in opleiding, filosoof, en eerder prijswinnaar Van Helsdingenprijs, Leuven.
  • Dr. Kristien Hens, bioethicus, Antwerpen.
  • Dr. Wouter Kusters, jurycoordinator, bestuurslid Stichting Psychiatrie en Filosofie, filosoof en schrijver, en eerder prijswinnaar Van Helsdingenprijs, Schoonhoven.
  • Dr. Evert van Leeuwen, bestuurslid Stichting Psychiatrie en Filosofie, emeritus hoogleraar medische ethiek, Nijmegen.
  • Drs. Alan Ralston, bestuurslid Stichting Psychiatrie en Filosofie, psychiater en filosoof, en eerder prijswinnaar Van Helsdingenprijs, Haarlem.
  • Dr. Jaap Ubbels, psychoanalyticus, psychiater en filosoof, Leiden.
  • Drs. Rob de Vries, bestuurslid Stichting Psychiatrie en Filosofie, gepensioneerd psychiater en filosoof, Amstelveen.


Informatie over de prijsvraag

Er zijn twee soorten Van Helsdingenprijzen, een grote en een kleine, die we om het jaar uitreiken (zie verder hier). In 2018 stond de grote prijsvraag op het programma. De Van Helsdingenprijs - genoemd naar de oprichter van de Stichting Psychiatrie en Filosofie, wijlen dr. René van Helsdingen - kennen wij toe aan het beste werk op het grensgebied van psychiatrie en filosofie.

Voorwaarden voor deelname

  • De voorwaarde die wij stellen aan de persoon van de deelnemer is dat hij/zij verbonden is met het Nederlandstalige cultuurgebied. Hij/zij moet in staat zijn om in het Nederlands een presentatie te houden over de inzending bij de uitreiking van de prijs.
  • De eerste voorwaarde die wij stellen aan het werk is dat het nog niet gepubliceerd is in enigerlei vorm voor 1 september 2016.
  • De uiterste inzendingsdatum was 1 september 2018.
  • Het ingezonden werk dient betrekking te hebben op het grensgebied van psychiatrie en filosofie.

De criteria waarlangs we de inzendingen beoordelen zijn de volgende:

  • De ingezonden tekst moet streven naar vernieuwing en originaliteit en dient ingebed te zijn in eerder gedachtegoed en literatuur uit de psychiatrie en filosofie.
  • De ingezonden tekst moet samenhang vertonen. Inzending van meerdere teksten is mogelijk, mits deze onderling samenhangend en relevant zijn.
  • De prijs gaat niet naar de meest literaire inzending, desalniettemin waarderen we helderheid, doorzichtigheid en een pakkende stijl.
  • De prijs gaat niet naar de meest wetenschappelijke inzending, desalniettemin moet aan basale algemeen wetenschappelijke eisen zijn voldaan, zoals controleerbaarheid van bronnen en geldige en heldere argumentatie.
  • De prijs gaat niet naar de meest filosofische inzending, desalniettemin verwachten we bij de auteurs enige bekendheid met relevante filosofische discussies en standpunten en meer diepgang en reflectie dan in een wetenschappelijk artikel.
  • Ten slotte gaat de prijs ook niet naar de meest psychiatrische inzending, desalniettemin dient de ingezonden tekst niet enkel een filosofisch-theoretische exercitie te zijn, maar te raken aan enigerlei vorm van psychiatrische praktijk.

Informatie over eerdere rondes van onze prijsvraag is te verkrijgen via deze pagina.

Nadere informatie kunt u verkrijgen door ons een e-mail te sturen op: info@psychiatrieenfilosofie.nl

Ingezonden werk wordt vertrouwelijk behandeld, evenals onze beoordeling. Wel maken wij een lijst met auteurs en de titels van hun inzendingen bekend.