James Ellis - A Methodology of PossessionOn the Philosophy of Nick Land
James Ellis - A Methodology of Possession
On the Philosophy of Nick Land
Recensie door Wouter Kusters
Deze gelaagde vertelling, dit hypnotiserende verslag, verhaalt op het eerste gezicht de lotgevallen van een gedesillusioneerde student filosofie, die zich in eenzaamheid afsluit van de wereld, dan de weg helemaal kwijtraakt, en in een macabere psychotische toestand komt.
Opstart
De psychose lijkt op gang te zijn gebracht door sociale deprivatie en ascese, maar ook door intensieve preoccupatie met esoterische denkbeelden. Nadat de verteller een niet nader aangeduid occult ritueel heeft ondergaan, gaan alle remmen los. Hij verliest al het contact met de alledaagse gemeenschappelijke wereld van gewone communicatie en wederzijds begrip en herkenning. Dan volgt een hallucinante tocht door zijn stad, waarbij hij in een paranoïde-schizofrene gemoedstoestand de betekenis en aanschijn van andere mensen ziet veranderen in monsterlijkheden en verval. In een roes van fantasie, innerlijke en uiterlijke dialogen, en bezeten door een occult karakter, scheept de hoofdpersoon in naar Königsberg (Kaliningrad), de vroegere woonplaats van Immanuel Kant. Daar krijgt de hallucinante perceptie, zoals verwoord door de verteller, een steeds conceptueler karakter, en glijdt hij verder weg in een draaikolk van tijd, ruimte, (on)werkelijkheid, dieper een magische wereld in. In een derde fase doorloopt hij vele kringlopen van leven en dood; vlees, geest en woord doordringen elkaar, voorbij een ondraaglijk punt, voorbij grenzen van humaniteit, waarna hij dan uiteindelijk ‘wakker wordt’, weer terug thuis is, als vanouds: alles veranderd, en ook niets anders.
Acceleratie
Wat deze eerste laag betreft, is dit verhaal verwant met schizofrene (zelf)rapportages, zoals die van Schreber, Artaud of zoals die we zien opgetekend in Whispers van Ronald Siegel. Sterker, de tekst overstijgt én ondergraaft dergelijke introspectieve beschrijvingen van 'wat er gebeurde'. Vanwege de kortdurendheid van de episode, het abrupte begin en einde, krijgt de lezer ook het vermoeden dat dit niet een typische psychose betreft, waarbij aanloop en afloop doorgaans geleidelijker geschieden. Misschien is het een literaire verwoording van een door hallucinogene middelen opgewekte trip, of de beschrijving van een nachtmerrie, de handleiding van een occulte sekte? Wat de beklemming, vervreemding en analytische (zelf)observatie betreft lijkt het in dat opzicht meer op werk als dat van Henri Michaux.
Wanneer we op de tweede laag zijn, beseffen we dat we gefopt zijn. Alles is verzonnen, zoals sommige auteurs (denk aan bijvoorbeeld, Peter Buwalda, Virginia Woolf, Sybren Polet, Philip K. Dick) ook zo goed een psychose kunnen verbeelden. Op deze tweede laag is het boek een kunstwerk, waarin universele ervaring, universele angsten, verlangens en de condition humaine zijn versleuteld. Terwijl we op de eerste laag nog konden denken dat het de belevenissen betrof van hen die onszelf vreemd zijn, die ziek zijn, gestoord zijn, komen we in deze tweede laag door middel van een soort horror-achtig coming of age-verhaal tot esthetisch genot, tot begrip en mede-leven – met onszelf en de ander.
We never come back
Wie voorbij en doorheen de afstandelijke beschouwing en de zwarte esthetisering leest en ziet, belandt op het finale conceptueel-filosofisch niveau. Daar blijkt het geen verslag te zijn van een psychische crisis, noch een onderhoudend werkje voor op de markt van welzijn en geluk. Op dat derde niveau is dit een betoog: een bespreking en doordenking van de illustere, controversiële, post-deleuziaanse paus van de hedendaagse stroming van het accelerationisme, Nick Land, aan de hand van een aantal enigmatische citaten uit diens werk. Een bespreking met hart en ziel, die geofferd worden; analytisch, snijdend als ijs, consequent en consistent doorfilosoferend, zelfverachtend. In een thematiek die van Cioran en Bataille is, met de conceptuele middelen gevonden bij Kant - Kant als begin, als einde, als wanhoop van de moderniteit - Nietzscheaans doorgedacht, bijgetankt en doorgebrand ver voorbij Deleuze en Guattari met hun schizoanalyse-experimenten. Genadeloos wijzend naar punt zero.
Vanaf dit derde niveau is er geen weg terug.
Er is geen weg.
Wouter Kusters
James Ellis (2020). A Methodology of possession - On the Philosophy of Nick Land. 185 pagina's.
Bestelinformatie over dit boek vindt u hier.
Review in English