René Oto - Nachtspalk
Een filosofische Mexicoreis
Recensie door Wouter Kusters
In de spreekkamer ontmoet de psychiater de paranoïde schizofreen. Ze voeren een gesprek en gezamenlijk komen ze tot een conclusie, een oordeel, een diagnose, een behandelplan. Het lijkt wel een ideale communicatief transparante situatie, tussen gelijkwaardige partners, zoals Jürgen Habermas het graag zou zien. Maar in Nachtspalk zien we de schaduwzijde van deze positieve, opvattingen over taal, communicatie en dialectiek.
René Oto (pseudoniem, nader uitgelegd in zijn boek) kwam ook ooit in die situatie terecht, na een hallucinante Mexico-reis, in de voetsporen van Artaud. Maar René Oto gaat en graaft verder waar Artaud is blijven staan - waar Artaud is tegengehouden. De auteur gebruikt de paranoïde-kritische methode van Dalí om de droom van de rede te onderzoeken, en deze te spiegelen met de droom van de waanzin en de werkelijkheid. Oto ondergraaft de pijlers van de macht: de macht over de tijd, die van de systemen, de nietzscheaanse worp van dobbelstenen, de getallen en het tellen. En in plaats van nederig te erkennen dat de waanzinnige wakker moet worden uit zijn nachtmerrie, onderzoekt Oto de droom binnen die nachtmerrie, de droom of illusie van werkelijkheid, en prikt deze door.
In dit onderzoek dringt Oto als vanuit een vuurtoren door in de Matrix van de werkelijkheid. Belangrijke bondgenoten zijn Agamben, Badiou, Deleuze, Vilém Flusser. Oto omschrijft zijn filosofie als hexasofie, mystiek trotskisme, maar vooral als zwarte dialectiek, een variant op de negatieve dialectiek van de filosoof die het sterkst aanwezig is in zijn boek, Adorno. Door middel van “profane illuminatie”, wil Oto “de werkelijkheid breken, om er beter inzicht in te krijgen”. Met dat inzicht is er uitzicht op een getal, een onbestemde ruimte, of beter gezegd: een anti-ruimte, waarvan het bestaan slechts kenbaar kan worden gemaakt door tegentaal en xeno-communicatie. Met Adorno en met Oto krijgen de lezers van dit boek geen verlichting, geen zalvende woorden, geen nieuw licht, maar wel een appreciatie van Zwart Licht: “Reizen met de snelheid van de duisternis is reizen in angst, trotskistenangst. De geboorte is een metafysisch geschenk, maar ook metafysisch verraad. Existentiële angst en metafysische paranoïa, de waanzinnige vuurtoren van het Zwarte Licht… Für immer Nacht betekent de victorie over alle sterren.
Wouter Kusters
René Oto (2021). Nachtspalk - Een filosofische Mexico-reis. 136 pagina's.